Nhóm DOGE của Elon Musk gây tranh cãi khi kiểm soát hệ thống tài chính tại NIH

Bốn thành viên của lực lượng đặc nhiệm “Department of Government Efficiency” (DOGE) do Elon Musk hậu thuẫn đã được cài cắm vào Viện Y tế Quốc gia Mỹ (NIH). Theo điều tra của WIRED, nhóm này có quyền truy cập vào hệ thống tài chính nhạy cảm của NIH, làm dấy lên lo ngại về sự can thiệp vào các quỹ nghiên cứu y tế quan trọng.

DOGE là ai và họ đang làm gì tại NIH?

Theo các tài liệu nội bộ, bốn nhân sự liên quan đến DOGE gồm Luke Farritor, Rachel Riley, Jeremy Lewin và Clark Minor hiện có email chính thức liên kết với NIH. Ba trong số họ làm việc tại bộ phận quản lý hệ thống kinh doanh điện tử (NBS) của NIH, nơi kiểm soát các quy trình tài chính, ngân sách, mua sắm và quản lý tài sản của tổ chức này.

NBS được ví như “chiếc ví” của NIH vì nó đảm nhận việc phân bổ ngân sách, xử lý các khoản tài trợ nghiên cứu và các hợp đồng y tế quan trọng. Việc các nhân sự từ DOGE nắm quyền kiểm soát hệ thống này khiến nhiều chuyên gia lo ngại về sự minh bạch và tính độc lập trong tài trợ nghiên cứu.

Clark Minor, một cựu kỹ sư của Palantir, hiện đang giữ chức giám đốc thông tin của Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Mỹ (HHS). Trong khi đó, Luke Farritor, cựu thực tập sinh tại SpaceX, còn có địa chỉ email liên kết với Cơ quan Quản lý Dịch vụ Tổng hợp (GSA), cho thấy anh ta có thể hoạt động ở nhiều cơ quan chính phủ khác nhau. Rachel Riley thì có quan hệ mật thiết với Brad Smith, một cựu lãnh đạo DOGE và từng là cố vấn trong chính quyền Trump.

NIH bị cắt giảm ngân sách, các nghiên cứu khoa học bị ảnh hưởng

NIH là cơ quan tài trợ lớn nhất cho nghiên cứu y sinh tại Mỹ, với ngân sách hàng năm lên đến 48 tỷ USD. Tuy nhiên, đầu tháng 2, cơ quan này bất ngờ cắt giảm mạnh tài trợ cho các trường đại học, viện dẫn một báo cáo của Heritage Foundation chỉ trích việc “tăng trưởng quá mức” của bộ phận đa dạng, công bằng và hòa nhập (DEI) tại các trường.

Ngoài ra, NIH cũng đóng băng khoản tài trợ 1,5 tỷ USD dành cho nghiên cứu y học, khiến nhiều dự án khoa học quan trọng rơi vào tình trạng đình trệ. Điều này làm dấy lên câu hỏi về ảnh hưởng của nhóm DOGE đối với các quyết định phân bổ ngân sách của NIH.

Chính quyền Trump và những tác động rộng lớn hơn

Không chỉ tại NIH, các thành viên DOGE cũng đã mở rộng ảnh hưởng đến nhiều cơ quan chính phủ khác, bao gồm Văn phòng Quản lý Nhân sự (OPM) và GSA. Theo một email nội bộ được gửi vào thứ Bảy tuần trước, các nhân viên liên bang nhận được yêu cầu phải báo cáo “khoảng 5 gạch đầu dòng về những gì đã làm được trong tuần qua.”

Bên cạnh đó, các chính sách của chính quyền Trump còn gây tác động tiêu cực đến nhiều chương trình nghiên cứu và viện trợ quốc tế. Việc cắt giảm ngân sách cho Cơ quan Phát triển Quốc tế Mỹ (USAID) khiến hoạt động cứu trợ lương thực gặp khó khăn và làm trầm trọng thêm tình trạng buôn người tại một số quốc gia. Trong khi đó, các khoản cắt giảm tại Bộ Nông nghiệp Mỹ làm gián đoạn nhiều dự án khí hậu và nghiên cứu cây trồng, gây ảnh hưởng trực tiếp đến nông dân.

Lời cảnh báo về nguy cơ thao túng tài chính công

Sự tham gia của DOGE vào các cơ quan quan trọng như NIH hay GSA làm dấy lên lo ngại về nguy cơ thao túng tài chính công. NIH vốn đóng vai trò cốt lõi trong nghiên cứu y tế toàn cầu, nhưng với những thay đổi gần đây, cộng đồng khoa học đang đặt câu hỏi về tính minh bạch và khả năng duy trì các khoản tài trợ khách quan.

Với những động thái khó lường từ chính quyền Trump và ảnh hưởng ngày càng lớn của DOGE, câu hỏi đặt ra là liệu NIH có còn hoạt động như một cơ quan y tế độc lập hay không, hay đã trở thành một phần của chiến lược tái cơ cấu chính phủ đầy tranh cãi?