Nga “tự lực cánh sinh” trong cuộc đua chip: Mục tiêu 28nm vào năm 2031 đầy thách thức

Nga đang ấp ủ kế hoạch sản xuất những lô chip 28 nanometer (nm) đầu tiên “made in Russia” vào cuối thập kỷ này. Trung tâm của nỗ lực này là MCST, nhà phát triển dòng CPU Elbrus dựa trên kiến trúc SPARC.

Theo Phó Giám đốc Konstantin Trushkin, các nhà máy sản xuất đầu tiên dự kiến sẽ đi vào hoạt động từ năm 2028 đến 2030, tạo điều kiện cho MCST phát hành bộ xử lý cấp máy chủ được xây dựng trên silicon nội địa.

Tuy nhiên, chuỗi cung ứng thiết bị trong nước của Nga đang tụt hậu khá xa so với các cường quốc bán dẫn khác. Vào tháng 3 năm 2025, ZNTC, một công ty được nhà nước hậu thuẫn, đã hoàn thành một công cụ quang khắc 350 nm và đặt mục tiêu trình diễn phiên bản 130 nm vào năm 2026. Đáng chú ý, cả hai thiết bị này vẫn chưa đạt đến giai đoạn sản xuất hàng loạt. Hiện tại, Nga chỉ có thể tạo mẫu ở các nút công nghệ cũ này; bất kỳ tiến trình nào tinh vi hơn đều cần phải thuê ngoài hoặc nhập khẩu không chính thức, chẳng hạn như các máy quét ASML PAS 5500 đã qua sử dụng.

Những rào cản không nhỏ

Ngay cả khi nhà máy 28 nm đi đúng tiến độ, ngành công nghiệp Nga vẫn phải đối mặt với nhiều thách thức, bao gồm việc đồng bộ hóa các quy trình sản xuất, đảm bảo nguồn cung cấp vật liệu ổn định và thực thi kiểm soát chất lượng nghiêm ngặt. Ông Trushkin nhấn mạnh rằng việc chuyển một thiết kế chip phức tạp sang một nhà máy mới đòi hỏi một đối tác giàu kinh nghiệm, có khả năng gỡ lỗi đồng thời cả silicon và công cụ.

Tự chủ kiến trúc CPU

Các rào cản về cấp phép loại trừ việc sử dụng IP x86 và Arm cho sản xuất hàng loạt trong nước. MCST đang tập trung vào Elbrus, kiến trúc VLIW nội bộ của họ, được thiết kế để khai thác hiệu quả hơn trên mỗi đơn vị diện tích silicon. Các lo ngại về an ninh cũng củng cố quyết tâm này: các quan chức Nga xem các bộ xử lý nhập khẩu là không thể kiểm chứng và do đó là một rủi ro đối với các hệ thống quốc gia.

Thiếu hụt nhân tài phần mềm

Tuy nhiên, phần cứng thôi là chưa đủ để Elbrus trở nên phổ biến. Phó giám đốc InfoTeKS Dmitry Gusev nhớ lại việc đã từ bỏ Elbrus sáu năm trước vì quá ít kỹ sư có thể chuyển mã sang nền tảng này. Khoảng trống kỹ năng này vẫn còn tồn tại. Các công ty phần mềm sẽ tiếp tục cạnh tranh giành giật cùng một nhóm nhân tài hạn chế trừ khi các trường đại học và trung tâm đào tạo mở rộng các khóa học về Elbrus.

Mục tiêu 2031 đầy thách thức

Giả sử một nhà máy 28 nm đi vào hoạt động vào năm 2028, MCST kỳ vọng sẽ xuất xưởng các bộ xử lý máy chủ sẵn sàng cho thị trường vào năm 2031. Tuy nhiên, mốc thời gian này phụ thuộc vào một đối tác sản xuất đáng tin cậy, các quy trình sản xuất đã được chứng minh và một hệ sinh thái phần mềm hỗ trợ mạnh mẽ – tất cả những điều này hiện tại vẫn chưa được đảm bảo.