New York chính thức “tuyên chiến” với AI thiếu kiểm soát: Big Tech không thể lách luật?

Thống đốc Kathy Hochul vừa chính thức đặt bút ký ban hành Đạo luật RAISE, đưa New York trở thành tiểu bang thứ hai tại Hoa Kỳ thiết lập hàng rào pháp lý quan trọng nhằm kiểm soát an toàn trí tuệ nhân tạo (AI).

Nguồn ảnh: GettyImages

Động thái này không chỉ khẳng định vị thế của New York mà còn thổi bùng lên cuộc tranh luận gay gắt về quyền lực quản lý công nghệ giữa chính quyền tiểu bang và liên bang.

Hành trình đi đến chữ ký này không hề bằng phẳng. Dù các nhà lập pháp tiểu bang đã thông qua dự luật từ tháng 6, nhưng sức ép vận động hành lang khổng lồ từ giới công nghệ đã khiến bà Hochul từng cân nhắc đề xuất sửa đổi nhằm giảm nhẹ các quy định. Tuy nhiên, theo tờ The New York Times, một thỏa hiệp chính trị phút chót đã đạt được: Thống đốc đồng ý ký ban hành văn bản gốc ngay lập tức, đổi lại các nhà lập pháp cam kết sẽ thực hiện những điều chỉnh theo yêu cầu của bà vào năm tới.

Cốt lõi của đạo luật buộc các nhà phát triển AI quy mô lớn phải công khai minh bạch quy trình an toàn và báo cáo mọi sự cố cho chính quyền tiểu bang trong vòng 72 giờ. Một cơ quan giám sát chuyên biệt cũng sẽ được thành lập trực thuộc Sở Dịch vụ Tài chính để theo dõi sát sao quá trình phát triển công nghệ này. Mức chế tài được đưa ra đủ sức răn đe: doanh nghiệp cố tình che giấu thông tin hoặc báo cáo sai sự thật có thể đối mặt mức phạt tới 1 triệu USD, và con số này sẽ tăng lên 3 triệu USD cho các vi phạm tái diễn.

Quyết định của New York nối tiếp bước đi tiên phong của Thống đốc California Gavin Newsom hồi tháng 9. Trong tuyên bố của mình, bà Hochul nhấn mạnh: “Đạo luật này xây dựng trên nền tảng mà California đã thiết lập, tạo ra một chuẩn mực thống nhất giữa các trung tâm công nghệ hàng đầu, trong bối cảnh chính quyền liên bang vẫn chậm chạp và thiếu vắng các quy định thường thức để bảo vệ công chúng”.

Thượng nghị sĩ tiểu bang Andrew Gounardes, một trong những người bảo trợ dự luật, đã không ngần ngại đưa ra tuyên bố đanh thép trên mạng xã hội: “Big Tech tưởng rằng họ có thể luồn lách để bóp chết dự luật này. Nhưng chúng tôi đã chặn đứng họ và thông qua đạo luật an toàn AI mạnh mẽ nhất cả nước”.

Ở chiều ngược lại, hai “gã khổng lồ” OpenAI và Anthropic lại bày tỏ sự ủng hộ thận trọng, dù vẫn kêu gọi một luật chung cấp liên bang. Bà Sarah Heck, Giám đốc đối ngoại của Anthropic, nhận định với NYT rằng việc hai tiểu bang lớn nhất nước Mỹ cùng hành động là tín hiệu cho thấy tầm quan trọng sống còn của an toàn AI, đồng thời là lời nhắc nhở Quốc hội cần sớm vào cuộc để xây dựng khung pháp lý chung.

Tuy nhiên, không phải ai tại Thung lũng Silicon cũng chấp nhận “phục tùng”. Một siêu ủy ban hành động chính trị (Super PAC) – được hậu thuẫn bởi quỹ đầu tư Andreessen Horowitz và Chủ tịch OpenAI Greg Brockman – đang lên kế hoạch thách thức ghế của Hạ nghị sĩ Alex Bores, đồng tác giả dự luật. Đáp lại sự đe dọa này, ông Bores chỉ bình luận đầy ẩn ý: “Tôi đánh giá cao sự thẳng thắn của họ trong cuộc chơi này”.

Căng thẳng càng được đẩy lên cao trào khi Tổng thống Donald Trump vừa ký sắc lệnh hành pháp chỉ đạo các cơ quan liên bang thách thức luật AI riêng lẻ của các tiểu bang. Động thái này, được cho là có sự tham vấn của “Sa hoàng AI” David Sacks, thể hiện nỗ lực mới nhất của chính quyền Trump nhằm hạn chế quyền kiểm soát của địa phương đối với sự phát triển công nghệ. Giới quan sát nhận định, một cuộc chiến pháp lý gay gắt giữa quyền lực tiểu bang và sự can thiệp của liên bang dường như là điều không thể tránh khỏi trong thời gian tới.