Microsoft bị chỉ trích dữ dội vì tuyên bố “sai sự thật” về máy tính lượng tử

Tháng trước, Microsoft đã long trọng tuyên bố rằng họ đã tạo ra một loại vật chất mới và sử dụng nó để tạo ra một kiến trúc máy tính lượng tử có thể dẫn đến những cỗ máy “có khả năng giải quyết các vấn đề có ý nghĩa, quy mô công nghiệp trong vài năm, không phải vài thập kỷ”.

Tuy nhiên, kể từ đó, “gã khổng lồ công nghệ” này ngày càng bị các nhà nghiên cứu “chỉ trích” vì cho rằng họ “chưa làm được điều gì như vậy”.

Tranh cãi về Majorana zero modes (MZM)

Tuyên bố của Microsoft dựa trên các “quasipaticles” khó nắm bắt và kỳ lạ gọi là Majorana zero modes (MZM). Về mặt lý thuyết, chúng có thể được sử dụng để tạo ra một qubit tôpô, một loại bit lượng tử mới – “khối xây dựng” của quá trình xử lý thông tin trong máy tính lượng tử. Do các đặc tính vốn có của chúng, các qubit như vậy có thể “vượt trội” trong việc giảm lỗi, giải quyết một “khuyết điểm lớn” của tất cả các máy tính lượng tử đang được sử dụng hiện nay.

MZM được “lý thuyết hóa” là xuất hiện từ hành vi tập thể của các electron ở các cạnh của dây siêu dẫn mỏng. Chip Majorana 1 mới của Microsoft chứa một số dây như vậy và, theo công ty, đủ MZM để tạo ra tám qubit tôpô. Người phát ngôn của Microsoft nói với New Scientist rằng con chip này là “một bước đột phá đáng kể đối với chúng tôi và ngành công nghiệp”.

Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu cho biết Microsoft “chưa cung cấp đủ bằng chứng” để hỗ trợ những tuyên bố này. Cùng với thông cáo báo chí, công ty đã xuất bản một bài báo trên tạp chí Nature mà họ cho biết đã “xác nhận kết quả của họ”. “Bài báo trên Nature đánh dấu sự xác nhận được bình duyệt rằng Microsoft không chỉ có thể tạo ra các hạt Majorana, giúp bảo vệ thông tin lượng tử khỏi nhiễu loạn ngẫu nhiên, mà còn có thể đo lường một cách đáng tin cậy thông tin đó từ chúng”, thông cáo báo chí của Microsoft cho biết.

“Mâu thuẫn” giữa Microsoft và Nature

Nhưng các biên tập viên tại Nature đã nói rõ rằng tuyên bố này là “không chính xác”. Một báo cáo công khai về quy trình bình duyệt cho biết: “Nhóm biên tập muốn chỉ ra rằng kết quả trong bản thảo này không đại diện cho bằng chứng về sự hiện diện của Majorana zero modes trong các thiết bị được báo cáo.”

Nói cách khác, Microsoft và Nature đang “mâu thuẫn trực tiếp” với nhau. Henry Legg tại Đại học St Andrews ở Anh cho biết: “Các thông cáo báo chí đã nói điều gì đó hoàn toàn khác so với bài báo trên Nature”.

“Bất thường” trong quá trình bình duyệt

Đây “không phải là khía cạnh duy nhất” khác thường trong bài báo của Microsoft. Legg chỉ ra rằng hai trong số bốn nhà bình duyệt ban đầu đã đưa ra phản hồi “khá phê phán và tiêu cực”, theo kinh nghiệm của ông, thường sẽ “loại bỏ một bài báo khỏi việc xuất bản” trên tạp chí uy tín này. Báo cáo bình duyệt cho thấy rằng đến vòng chỉnh sửa cuối cùng, một nhà bình duyệt vẫn “không đồng ý” với việc xuất bản bài báo, trong khi ba người còn lại đã “ký tên” đồng ý. Người phát ngôn của Nature nói với New Scientist rằng quyết định cuối cùng để xuất bản là do “tiềm năng” mà họ thấy đối với các thí nghiệm với MZM trong tương lai trong thiết bị của Microsoft, chứ không nhất thiết là những gì nó đã đạt được cho đến nay.

Legg cũng cho biết, một điều “bất thường” nữa là một trong những người đánh giá, Hao Zhang tại Đại học Thanh Hoa ở Trung Quốc, trước đây đã “làm việc với Microsoft” trong nghiên cứu MZM. Công trình đó, được xuất bản trên Nature vào năm 2018, sau đó đã bị “rút lại”, với việc nhóm nghiên cứu “xin lỗi” vì “sự nghiêm ngặt khoa học không đủ” sau khi các nhà nghiên cứu khác “phát hiện ra sự không nhất quán” trong kết quả. Legg nói: “Thật “đáng kinh ngạc” khi Nature có thể chọn một trọng tài mà chỉ vài năm trước đã có một bài báo bị rút lại”.

Zhang nói rằng “không có xung đột lợi ích”. “Tôi chưa bao giờ là nhân viên của Microsoft, cũng không liên kết với công ty. Trong số hơn 100 tác giả của bài báo gần đây của Microsoft, tôi đã làm việc với ba người trong số họ trước đây”, ông nói. “Đó là bảy năm trước, và vào thời điểm đó, họ là sinh viên của TU Delft, không phải nhân viên của Microsoft.”

Microsoft cho biết nhóm của họ “không tham gia” vào việc lựa chọn người đánh giá và “không biết” về sự tham gia của Zhang cho đến khi quá trình đánh giá hoàn tất. Nature cũng “bảo vệ quyết định” này, với người phát ngôn nói rằng “chất lượng của lời khuyên nhận được có thể được nhìn thấy từ ý kiến của người đánh giá”.

Tuyên bố của Microsoft về việc tạo ra máy tính lượng tử “gặp phải sự phản đối” mạnh mẽ từ cộng đồng khoa học. Vẫn còn “nhiều nghi ngờ” về tính xác thực của nghiên cứu và “quá trình bình duyệt” của Nature. Sự việc này “gây ảnh hưởng” đến “uy tín” của cả Microsoft và Nature, đồng thời “nhấn mạnh” tầm quan trọng của sự minh bạch và chính xác trong nghiên cứu khoa học.