Microplastic trong não người: Phát hiện chấn động về tác động của ô nhiễm nhựa

Những năm gần đây, microplastic đã trở thành một vấn đề môi trường nghiêm trọng khi chúng xuất hiện khắp nơi, từ đại dương, thực phẩm đến không khí chúng ta hít thở. Một nghiên cứu mới đây đã đưa ra phát hiện đáng lo ngại: microplastic không chỉ tồn tại bên ngoài mà còn đang tích tụ trong não người với nồng độ ngày càng tăng.

Microplastic xâm nhập vào não như thế nào?

Nghiên cứu đăng trên tạp chí Nature Medicine đã phân tích các mẫu não thu thập vào năm 2016 và 2024. Kết quả cho thấy tất cả các mẫu đều chứa microplastic và nanoplastic (các hạt nhựa siêu nhỏ), với nồng độ trong mẫu năm 2024 cao hơn 50% so với năm 2016.

Điều này phản ánh mức độ ô nhiễm nhựa đang gia tăng mạnh mẽ, khi sản lượng nhựa toàn cầu hiện đã vượt 300 triệu tấn mỗi năm. Các nhà khoa học tin rằng một trong những con đường chính để microplastic xâm nhập vào não là qua hô hấp. Khi hít phải hạt nhựa từ bụi trong nhà, không khí ô nhiễm hoặc sợi vải tổng hợp, các hạt này có thể đi qua mũi, đến hành khứu giác – cơ quan xử lý mùi trong não, rồi vượt qua hàng rào máu não, vốn có nhiệm vụ ngăn chặn các chất độc hại xâm nhập vào hệ thần kinh.

Trước đây, giới khoa học cho rằng chỉ có các hạt siêu nhỏ mới có thể vượt qua hàng rào này, nhưng nghiên cứu mới cho thấy ngay cả những hạt microplastic có kích thước lớn hơn cũng có thể xâm nhập vào não.

Microplastic có liên quan đến bệnh sa sút trí tuệ?

Một phát hiện đáng lo ngại khác từ nghiên cứu này là não của những người mắc chứng sa sút trí tuệ (dementia) chứa lượng microplastic cao hơn gấp 3-5 lần so với người bình thường. Dù chưa thể kết luận rằng microplastic là nguyên nhân trực tiếp gây ra bệnh, nhưng điều này đặt ra câu hỏi liệu chúng có góp phần làm suy giảm chức năng thần kinh hay không, hoặc ngược lại, liệu những thay đổi trong não do sa sút trí tuệ có khiến cơ thể hấp thụ nhiều hạt nhựa hơn?

Hiện tại, các tác động của microplastic đối với não người vẫn chưa được làm rõ. Một số giả thuyết cho rằng chúng có thể gây viêm, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh thần kinh hoặc ảnh hưởng đến hệ tim mạch. Tuy nhiên, cần thêm nhiều nghiên cứu để xác định chính xác hậu quả của sự tích tụ microplastic trong não.

Làm thế nào để giảm tiếp xúc với microplastic?

Dù chưa thể loại bỏ hoàn toàn nguy cơ, các nhà khoa học khuyến nghị một số biện pháp giúp giảm tiếp xúc với microplastic:

• Hạn chế sử dụng nhựa dùng một lần như chai nước, túi nylon.
• Thường xuyên thông gió trong nhà để giảm bụi chứa microplastic.
• Tránh sử dụng mỹ phẩm chứa hạt vi nhựa (microbeads), như một số loại sữa rửa mặt và kem tẩy tế bào chết.
• Sử dụng máy lọc nước chất lượng cao để loại bỏ hạt nhựa trong nước uống.
• Giặt quần áo tổng hợp bằng túi lọc chuyên dụng, giúp giảm lượng sợi nhựa siêu nhỏ phát tán vào môi trường.

Ngoài ra, các nhà khoa học cũng đang nghiên cứu những giải pháp sáng tạo như sử dụng vi khuẩn để phân hủy nhựa và phát triển các bộ lọc hiệu quả hơn để loại bỏ hạt nhựa khỏi nước uống.

Phát hiện này là một lời cảnh tỉnh rõ ràng: ô nhiễm nhựa không chỉ ảnh hưởng đến sinh vật biển mà còn đe dọa trực tiếp sức khỏe con người. Khi microplastic đã có mặt trong não, phổi và nhiều cơ quan khác, câu hỏi không còn là liệu chúng có hại hay không, mà là mức độ nguy hiểm của chúng lớn đến đâu.