Drone AI trong chiến lược quân sự hiện đại

Cuộc xung đột Nga – Ukraine đang chứng kiến sự áp dụng mạnh mẽ công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI), trở thành một trong những cuộc chiến đầu tiên mà AI đóng vai trò then chốt. Cả hai bên đều tận dụng máy bay không người lái (drone) để thực hiện trinh sát, xác định mục tiêu và thậm chí thả bom chính xác vào các vị trí quân địch.

Những thiết bị nhẹ, linh hoạt này đang thay thế phần nào vai trò của các máy bay chiến đấu đắt đỏ, với chi phí thấp hơn hàng chục lần nhưng vẫn mang lại hiệu quả không ngờ.

Công nghệ drone: Dữ liệu lớn làm “thức ăn” cho AI

Một trong những yếu tố quan trọng tạo nên thành công của Ukraine là việc thu thập và phân tích khối lượng lớn dữ liệu từ các drone. Hệ thống OCHI, do Oleksandr Dmitriev sáng lập, đã thu thập hơn 2 triệu giờ video chiến trường từ năm 2022 đến nay, với hơn 15.000 drone hoạt động trên tiền tuyến. Mỗi ngày, hệ thống này tiếp nhận thêm 6 terabyte dữ liệu, trở thành nguồn dữ liệu quý giá để huấn luyện các thuật toán AI, giúp chúng cải thiện khả năng nhận diện mục tiêu.

Hệ thống này ban đầu được thiết kế để hiển thị video từ các drone gần đó trên một màn hình duy nhất, nhưng sau đó được cải tiến để hỗ trợ AI. Một ứng dụng khác là Avengers, hệ thống có khả năng phát hiện 12.000 thiết bị quân sự của Nga mỗi tuần nhờ công nghệ nhận diện AI.

AI trong lĩnh vực quân sự: Thách thức và cơ hội

Không chỉ các công ty Ukraine, những ông lớn công nghệ từ Thung lũng Silicon như Palantir, Anduril hay startup White Stork của Eric Schmidt cũng đang tham gia phát triển công nghệ drone và AI cho Ukraine. Tuy nhiên, điều này đi kèm lo ngại về việc AI có thể tự động hóa việc chiến đấu, dẫn đến nguy cơ tấn công bừa bãi hoặc vi phạm nhân quyền.

Eric Schmidt khẳng định rằng drone của công ty ông luôn duy trì yếu tố “human-in-the-loop”, tức là con người vẫn đưa ra quyết định cuối cùng. Palmer Luckey, nhà sáng lập Anduril, cũng nhấn mạnh rằng AI không chỉ giúp giảm thương vong mà còn nâng cao độ chính xác, giảm thiểu thiệt hại ngoài ý muốn.

Đối đầu công nghệ: AI và hệ thống gây nhiễu GPS

Một thách thức khác mà cả Nga và Ukraine phải đối mặt là công nghệ gây nhiễu (jamming), làm gián đoạn GPS và liên lạc của các vũ khí dẫn đường. Dù vậy, drone được hỗ trợ AI có thể hoạt động độc lập, tự nhận diện mục tiêu ngay cả khi bị gây nhiễu.

Trong khi Nga đã chứng minh khả năng vô hiệu hóa vũ khí dẫn đường của Mỹ nhờ công nghệ gây nhiễu tiên tiến, các chuyên gia Mỹ cho rằng cần đầu tư nhiều hơn vào công nghệ vượt qua gây nhiễu hoặc tìm cách gây nhiễu lại.

Tương lai chiến tranh với AI

Dù công nghệ drone và AI đã hỗ trợ đáng kể cho Ukraine, cuộc chiến vẫn là một trận chiến kéo dài, không có tiến triển đáng kể từ cả hai phía. Sự phổ biến của công nghệ này, nếu không được kiểm soát, có thể làm thay đổi cách nhân loại nhìn nhận về đạo đức trong chiến tranh.

Như Palmer Luckey từng nói: “Câu hỏi không phải là AI có nên tham gia chiến tranh hay không, mà là cách chúng ta sử dụng nó để giảm thiểu đau thương và tổn thất.” Câu trả lời cho câu hỏi này có lẽ sẽ định hình tương lai của chiến tranh trong thế kỷ 21.