AI và đạo đức: Hướng đi mới cho trí tuệ nhân tạo

OpenAI, tổ chức nghiên cứu AI nổi tiếng, mới đây đã công bố một khoản tài trợ nghiên cứu trị giá 1 triệu USD cho Đại học Duke, nhằm phát triển các thuật toán AI có khả năng dự đoán các phán quyết đạo đức của con người.

Dự án này là một phần trong chiến lược dài hạn của OpenAI để phát triển trí tuệ nhân tạo không chỉ thông minh mà còn có thể đưa ra quyết định đạo đức trong các tình huống phức tạp, từ y tế, pháp luật đến kinh doanh.

Mục tiêu nghiên cứu: AI dự đoán phán quyết đạo đức

Dự án nghiên cứu tại Đại học Duke, do giáo sư Walter Sinnott-Armstrong và Jana Borg dẫn dắt, sẽ huấn luyện AI có thể đưa ra các quyết định đạo đức trong những tình huống xung đột có yếu tố đạo đức, đặc biệt trong y tế, pháp lý và kinh doanh. Các nhà nghiên cứu đã từng phát triển thuật toán giúp phân bổ thận hiến tặng và nghiên cứu liệu AI có thể thay con người đưa ra quyết định đạo đức trong các tình huống khó.

Mục tiêu của OpenAI trong việc tài trợ cho nghiên cứu này là phát triển các hệ thống AI có thể giúp con người đưa ra quyết định đạo đức trong các tình huống mâu thuẫn, từ đó giúp nâng cao chất lượng các quyết định trong xã hội.

Đạo đức là một chủ đề vô cùng phức tạp và chủ quan. Các lý thuyết đạo đức như chủ nghĩa Kant (với các nguyên tắc tuyệt đối) hay chủ nghĩa vị lợi (với lợi ích của số đông) đã được các triết gia tranh luận từ hàng nghìn năm qua, và không có một hệ thống đạo đức duy nhất có thể áp dụng cho tất cả các tình huống. Mỗi lý thuyết này có cách hiểu khác nhau về đúng sai, điều này khiến việc dạy cho AI những quy tắc này trở thành một bài toán đầy thách thức.

Hệ thống AI trước đây như Ask Delphi của Viện Allen AI từng được kỳ vọng có thể đưa ra các quyết định đạo đức hợp lý, nhưng lại gặp phải những vấn đề nghiêm trọng, như khi hệ thống này chấp nhận các hành vi sai trái chỉ vì thay đổi cách đặt câu hỏi.

Thách thức trong việc huấn luyện AI có đạo đức

Một trong những vấn đề lớn khi huấn luyện AI đưa ra các phán quyết đạo đức là đạo đức mang tính chủ quan và thay đổi theo từng nền văn hóa và cá nhân. Chẳng hạn, các giá trị đạo đức của phương Tây thường được phản ánh trong dữ liệu huấn luyện AI, nhưng không phải ai cũng chia sẻ những giá trị này. Điều này có thể dẫn đến các quyết định không hợp lý hoặc không phù hợp với các nền văn hóa khác.

Bên cạnh đó, việc dạy cho AI cách đưa ra quyết định trong những tình huống mơ hồ, khi không có đáp án rõ ràng, cũng là một thách thức lớn. Liệu AI có thể quyết định đúng khi phải đối mặt với các tình huống mâu thuẫn giữa lợi ích cá nhân và lợi ích chung? Đây vẫn là một câu hỏi khó.

Mặc dù các vấn đề đạo đức đang gây khó khăn cho các nhà nghiên cứu, nhưng công trình nghiên cứu của OpenAI mở ra hy vọng về một tương lai mà AI có thể hỗ trợ con người trong việc đưa ra các quyết định đạo đức. Mục tiêu của dự án là xây dựng một hệ thống AI có thể giúp con người dự đoán các phán quyết đạo đức trong những tình huống có sự mâu thuẫn, từ đó cải thiện quá trình ra quyết định.

Hệ thống AI này có thể hỗ trợ trong các tình huống như phân bổ nguồn lực y tế, quyết định trong pháp lý hoặc các tình huống đạo đức trong kinh doanh, giúp các cá nhân và tổ chức đưa ra các lựa chọn đúng đắn hơn.

Mặc dù còn rất nhiều thách thức phải đối mặt, nghiên cứu của OpenAI về AI có đạo đức có thể là một bước tiến quan trọng trong việc phát triển trí tuệ nhân tạo có thể hỗ trợ con người trong các tình huống phức tạp. Việc tạo ra một hệ thống AI có thể dự đoán và đưa ra quyết định đạo đức chính xác không chỉ giúp nâng cao chất lượng các quyết định trong xã hội mà còn mở ra hướng đi mới cho sự phát triển của công nghệ AI trong tương lai.

Tuy nhiên, liệu AI có thể thực sự hiểu và áp dụng các nguyên lý đạo đức một cách toàn diện và công bằng, đặc biệt là trong những tình huống phức tạp và đa dạng, vẫn là câu hỏi cần tiếp tục nghiên cứu và thảo luận.